De una sententiola numerosa sed inani

Iohannes Ludovicus Vives in altero De Ratione Dicendi, sanitatem verborum ab sonus oblectamentis internovit et docuit sapientem orationem non debere sensu carere:

Animadvertimus tamen, quippe qui Aulum Gellium praeter sensum communem amemus et Senecam nunc legamus, illud Inter sepulcra monumenta sunt non reperiri apud Gellium nec inter Gracchi fragmenta, sed in Senecae Controversiarum septimo libro.

Ipsam sepulchrorum monumentorumque sententiolam suspicor placuisse quod in paeone et cretico desineret; vero displicuisse quod adeo parum distaret sepulchrum a monumento ut ταὐτολογία videretur. Quodsi voluerimus confugere ad rationes ex generibus et differentiis compositas, debebimus fateri omnia sepulchra esse monumenta, sed non omnia monumenta esse sepulchra: nam monumenta sunt litterarum, ut rerum gestarum annaliumque; et monumenta sunt hominum, ut monumenta sunt aedes deorum hominumque, ut monumentum Marii et monumentum senatus apud Ciceronem reperta; et monumenta sunt statuae et quodcumque magis ad memoriam posteritatis spectat quam ad praesentis temporis gratiam, ut Tullius scripsit. Ex hoc genere, quod tot amplectitur partes, monumenta sepulchri tantum est una pars, quae ab aliis ideo seiungitur quia sepulchra defunctorum memoriam servant una cum ossibus cineribusve. Rectius igitur scriptum esset, “inter monumenta sepulchra sunt”; numerosius tamen “inter sepulchra monumenta sunt.” Iustissime autem invectus est Latro in scholasticos pessimos—immo in quasi archipiratas reipublicae—quippe quibus oblectamento esse numerosas aurium voluptates sensui anteponere videretur.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *